Ιστορία και πολιτισμός...

ΑΙΑΝΗ, ΕΝΑΣ ΤΟΠΟΣ ΜΕ ΠΛΟΥΣΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ

 

 

 

Η ΑΙΑΝΗ ΕΙΝΑΙ ΚΩΜΟΠΟΛΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΚΟΖΑΝΗΣ ΚΑΙ ΕΧΕΙ ΟΡΙΣΤΕΙ ΩΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΔΡΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΚΟΖΑΝΗΣ. ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΚΟΝΤΑ ΣΤΟΝ ΑΛΙΑΚΜΟΝΑ ΚΑΙ ΑΠΕΧΕΙ 22 ΧΛΜ ΝΟΤΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΤΗΣ ΚΟΖΑΝΗΣ. ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΗΣ ΤΟ ΟΦΕΙΛΕΙ ΣΤΗΝ ΑΙΑΝΑ, ΑΡΧΑΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΕΛΙΜΙΑΣ, ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ ΤΩΝ ΑΙΑΝΩΝ Η ΕΛΙΜΙΩΤΩΝ. ΙΔΡΥΤΗΣ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΑΙΑΝΗΣ ΦΕΡΕΤΑΙ Ο ΑΙΑΝΟΣ, ΓΙΟΣ ΤΟΥ ΕΛΥΜΟΥ, ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΤΩΝ ΤΥΡΡΗΝΩΝ, ΜΙΑΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΗΣ.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ΕΠΙΣΚΕΨΙΜΑ ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ

Πέραν της γνωστής αρχαίας Αιανής στην περιοχή υπάρχει ναός της Παναγίας της εποχής των Κομνηνών, τρεις μικρές εκκλησίες με τοιχογραφίες του 1552 του ιεροδιακόνου Ζαχαρία και η βασιλική του Αγίου Δημητρίου στα τέλη του 11ου αιώνα.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ΟΙΚΙΣΜΟΙ

Ως πρώτοι οικισμοί αναφέρονται κατοικίες κυνηγών και αγροτών στις όχθες του ποταμού Αλιάκμονα, όπως η Βέρβιρ(η), η Πουλιμίστρα κι ο Καραματσούκς. Στην Κλασική Εποχή δημιουργήθηκε ακρόπολη στο λόφο Ράχ(η) Μιγάλ(η), όπου τοποθετείται η Αιανή (ή ίσως η αναζητούμενη Ελίμεια). Πολιτισμική δραστηριότητα κατά τη διάρκεια της Ρωμαϊκής εποχής εντοπίζεται σε τομές στις θέσεις Ούτσινου και Ράχ(η) Τσέικα. Αιώνες αργότερα κατοικήθηκαν οι θέσεις Κάλιαν(η) όπου βρίσκεται σήμερα η Αιανή, και οι περιφερειακές αντίστοιχες Σιλιό, Φτιλιά. Προς το τέλος των Βυζαντινών χρόνων οικοδομήθηκε έξω από το χωριό ο ναός του Αγίου Δημητρίου και μέσα, στη σημερινή πλατεία, η "Κοίμησις της Θεοτόκου". Ο ναός της Αγίας Παρασκευής, όπου ευρίσκεται παλαιό, ανενεργό κοιμητήριο, ίσως οικοδομήθηκε επάνω σε πρότερο αρχαιοελληνικό ιερό. Επί Τουρκοκρατίας η Κάλιανη ήταν τσιφλίκι Οθωμανών που συνυπήρχε με χριστιανικά εκκλησιαστικά κτήματα και μετόχια στα οποία ξεκουράζονταν μοναχοί οδοιπορώντας από και προς τις μονές της Ζάμπουρντας και του Ζντιανιού ή Ζιδανίου (Σισανίου). Tο 1530 η Κάλιανη είχε 457 χριστιανικά και 3 μουσουλμανικά νοικοκυριά. Το 1927 το χωριό μετονομάστηκε σε Αιανή.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ΕΡΓΑΣΙΑ

Στην πλειοψηφία τους οι κάτοικοι καλλιεργούσαν δημητριακά, βαμβάκι, αραβόσιτο, κρόκο, φακές και στα νεότερα χρόνια καπνό. Ως τα τέλη σχεδόν του 20ού αιώνα αρκετοί θέριζαν στον κάμπο της Βέροιας, ενώ τα γυναικόπαιδα συνέλεγαν τους καρπούς της γης. Οι Βλάχοι κτηνοτρόφοι δεν άργησαν να βρουν εντόπιους μιμητές: τους Γκουλιαφάδις, Μπουκάδις, Βαβλιαράδις και Τζιβελάδις Λίγοι μόνο εργάστηκαν στις αρχές του 20ού αιώνα στα μεταλλεία Μπάλια της Προποντίδας κι άλλοι τόσοι στην Αμερική.

Από το 1940 περισσότεροι κάτοικοι απασχολούνταν με την εξόρυξη χρωμίου στους οικισμούς Χτένι και Ροδιανή και και στις θέσεις Σκούμτζια, Ξηρουλίβαδου και Βουϊδό- λακκας. Στις ανατολικές χώρες κατέφυγαν δέκα περίπου κάτοικοι που είχαν ενταχθεί στο ΔΣΕ. Αρκετοί κατευθύνθηκαν στη δεκαετία του 1960 στη Γερμανία και την Αυστραλία -λιγότεροι στο Βέλγιο-, ενώ άλλοι εργάζονταν στα μεταλλεία αμιάντου στο Ζντιάνι και στην εξόρυξη λιγνίτη στην Εορδαία. Πριν από 20 περίπου χρόνια μερικές δεκάδες δραστηριοποιήθηκαν ως οικοδόμοι ανά την Ελλάδα και τις αραβικές χώρες. Με το εμπόριο και τις μεταφορές ασχολήθηκαν παλαιότερα οι Βλάχοι, αλλά Γκρέκοι μάλλον θα ήταν οι έμποροι (κρόκου πιθανόν ή δερμάτων) (Ιωάννης Καλλιανώτης και Δήμος Τολιόπουλος που πέθαναν στο εξωτερικό). Εντός του χωριού σταδιοδρόμησαν οι παντοπώλες Αργύριος Καλλιανιώτης και Ιωάννης Πάσχος. Επιτυχέστερα προστέθηκε ο Γεώργιος Βαβλιάρας. Αρκετοί σήμερα ασχολούνται ως (εργάτες της ΔΕΗ) και στην τοπική Κλασική και Βυζαντινή Αρχαιολογία.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Τα παλαια ήθη και έθιμα, όπως π.χ. τα Κόλιαντα, τα Σόρβα, η Χιλιδόνα, οι Απουκριές, οι Λαζαρίνις, εντάσσονται στον καμβά μίας προκαπιταλιστικής βαλκανικής ενδοχώρας. Οι ανδρικές στολές (μαύρες φουστανέλες) ομοιάζουν με τις αντίστοιχες των Καμβουνίων και των Χασίων, ενώ οι αντίστοιχες γυναικείες, προφανώς παλαιότερες, είναι εμφανώς επηρεασμένες από το Βορρά. Οι μαζικές αυτές συνήθειες ατόνησαν κατά τον Εμφύλιο Πόλεμο, όταν τα κορίτσια κατέφυγαν για προστασία στις πόλεις, αλλά, κυρίως, μετά τον εξηλεκτρισμό του χωριού στις αρχές της δεκαετίας του ΄70. Τα περισσότερα έθιμα, ιδιαίτερα οι Λαζαρίνες, έγιναν ευρύτερα γνωστά χάρη στη ρωμαλέα δραστηριότητα ενός επίμονου αρχαιολάτρη και ρομαντικού ζηλωτή, του δασκάλου Κωνσταντίνου Σιαμπανόπουλου, που είχε παρακινηθεί συν τοις άλλοις από το Χρίστο Μανώλη, έναν ανύπαντρο γερμανομαθή, που καταγόταν από το χωριό, αλλά ζούσε στην Θεσσαλονίκη. Τη σημερινή ύπαρξή τους τα μεσαιωνικά έθιμα οφείλουν σχεδόν αποκλειστικά στην αφειδή οικονομική αρωγή της Δημοτικής Αρχής μέσω του συλλόγου «η Πρόοδος» και στην άοκνη εργασία των εκάστοτε χοροδιδασκάλων όπως π.χ. του Αργύριου Παπαζήση. Νέα δρώμενα όπως ο Δρόμος του Απολλόδωρου και οι Γιορτές των Νερών στηρίζονται κι αυτά σε κρατικούς πόρους. Ορισμένα όμως όπως η Καμήλα, οι φανοί Μυρμήγκου και Λακκουστά και η έφιππη μεταφορά των οστών του Οσίου Νικάνορος από τη Ζάμπουρντα, ανήκουν – σωστότερα ανήκαν ως πρότινος - πλήρως στην ιδιωτική πρωτοβουλία.

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΙΑΝΗΣ

Το Αρχαιολογικό Μουσείο της Αιανής διαθέτει ανεκτίμητα αρχαιολογικά ευρήματα που βρέθηκαν στην αρχαία πόλη Αιανή. Βρίσκεται σε ένα μεγάλο σύγχρονο κτίριο, που χτίστηκε το 1992-2002. Το αρχαιολογικό συγκρότημα της αρχαίας πόλης βρίσκεται περίπου 2 χλμ βορειοανατολικά του χωριού και σε αυτό μπορείτε να δείτε κατάλοιπα των διαφόρων κτιρίων της αρχαίας πόλης.

πανοραμική θέα του τόπου

Copyright ©  ΙΠΠΟΦΑΕΣ ΑΙΑΝΗΣ 2015

ΑΙΑΝΗ - ΚΟΖΑΝΗ

Τηλ:  6986779336  -  6972820945

       ippofaesaianis@hotmail.com

Copyright ©  ΙΠΠΟΦΑΕΣ ΑΙΑΝΗΣ 2016

ΑΙΑΝΗ - ΚΟΖΑΝΗ

Τηλ:  6986779336  -  6972820945